«Перастаньце чыніць зло, навучыцеся рабіць дабро. Шукайце правасуддзя». (Іс 1, 16-17)
У трэці дзень Вялікапосных разважанняў аб пакаянні, затрымаемся над словамі прарок Ісаі.
Для зразумення глыбіні слоў прарока, нагадаем гістарычны кантэкст. Ізраіль VIII – VII ст да нараджння Хрыста, знаходзіцца ў безупынных крызісах. Гэта і палітычныя крызісы і крызіс маральны. Варожы сусед Асірыя, розныя палітычныя саюзы, ў склад якіх уваходзіў Ізраіль і якія былі непрыемныя ў вачах Божых, крывадушнасць, ідалапаклонства – гэта ўсё невырвшаныя праблемы.
І вось Ісая, з святарскай сям’і з асяроддзя арыстакратыі іерусалімскай, які быў знаёмы з не адным царом, будучы прарокам, звяртаецца да багацеяў і народу, не падбіраючы слоў. А можа і наадварот, вельмі трапна падбіраючы, называе правадыроў абразліва і грэблева «правадырамі садомскімі" , а сам народ – «народам садомскім". (пар Іс 1, 10). Такое ўражанне, што калі б, прарок прамаўляў сёння ў Беларусі, ды заклікаў бы кіраўнікоў і грэшнікаў слухаць слова Госпада, без звароту «фашысты» не абышоўся б. Бо ён называў рэчы сваімі імёнамі.
Адпаведна, і супраць Ісаі была б заведзена крымінальная справа аб экстрэмізме, бо ён наўпрост казаў, калі тыя хто дапусціў беззаконняў не паслухае наказаў Божых, то іх знішчыць меч. (пар. Іс 1, 20). А крывадушнікі абвінавацілі б Ісаю ў тым, што ён лезе ў палітыку, бо крытыкаваў палітычныя міжнародныя саюзы, якія былі відавочнай здрадай цароў Божаму саюзу.
Але ж Ісая не быў палітыкам і экстрэмістам. Ён быў Божым чалавекам.
Ісая не патрабуе ад Ізраіля шмат, ўсяго толькі наказвае: «перастаньце чыніць зло". Тут няма разважанняў пра высокую мараль, пра вытанчаныя духоўныя пошукі . Усё проста, гаворачы нашай мовай: перастаньце біць людзей і іх катаваць, перастаньце хлусіць і фальсіфікаваць, перастаньце рабіць судзілішча над невінаватымі.
Ісая разумее, здэградыраванае духоўна грамадства не здольнае на чыненне дабра. Бо калі б чалавек умеў рабіць дабро, ён бы яго рабіў. А так, на ўзроўні інстынктаў, чалавек робіць нейкія пазытыўныя рухі, але цяжка назваць гэта стварэннем дабра. Гэта так, як розныя прадстаўнікі праваахоўчых органаў, на пытанне чаму яны выконваюць сумніўныя загады, а нават здзейсняюць і тое, што не мае законнасці, адказваюць адно - нам трэба пра сям’ю сваю думаць. А можа быць яшчэ горш: ніхто з іх нават не верыць у існаванне правасуддзя. Тым больш не вераць у тое, што калі не дай Божа што, то і пра іх сям’ю дзяржава не паклапоціцца. А таму і яны на ўзроўні інстынкту самазахавання, клапоцяцца пра свае сем’і так, як умеюць і не грэбуюць браць грошы за працу, якая ім не прыносіць маральнага задавальнення. Такія ўчынкі немагчыма закфаліфікаваць пад чыненне дабра.
Вось таму прарок не наказвае рабіць дабро, але кажа «навучыцеся рабіць дабро". Тварыць дабро трэба вучыцца.
А вось чаму не трэба вучыцца і дзеля чаго дастаткова ўсяго толькі добрая воля і асабістае рашэнне кожнага, так гэта распачынанню пошукаў лепшага жыцця. Прарок надае пазытыўны вектар пошукам і кажа: «шукайце правасуддзя".
Правасуддзе – гэта маяк. Ідучы на яго святло можна знайсці выхад з маральнага і палітычна-грамадскага крызісу. Правасуддзе, гэта як цудадзейны спосаб вырвацца з замкнёнага кола помсты і непрабачэння. Звершанае правасуддзе ў канфліктных сітуацыях паміж рознымі сацыяльнымі групамі - гэта трывалы падмурак супакою для ўсяго грамадства.
...
Наказы прарока Ісаі ўніверсальныя і пасуюць да застасоўвання не толькі хрысціянам і вернікам але нават і атэістам.
Хрысціянам жа заўсёды лягчэй у жыцці і яны, ў пакаянні і ўдасканальванні свайго мышлення, могуць атрымаць яшчэ падтрымку з навучання Касцёла – нашай маці. Як казаў святы біскуп Кіпрыян з Карфагена (пра яго ўзгадваю ўсе вось гэтыя тры дні) “каму Касцёл – не маці, таму і Бог не Айцец".
А яшчэ гэты біскуп тлумачыў малітву “Ойча наш". Так вось некалі папа Бэнэдыкт ХVI, гаворачы катэхезу прысвечаную св.Кіпрыяну, казаў, што гэта навучанне святога дапамагло яму лепш асэнсаваць і глыбей зразумець малітву, якой навучыў нас Хрыстос.
Святы Кіпрыян звяртае ўвагу, што Хрыстос, калі вучыць маліцца, кажа не “Ойча мой", але “Ойча наш".
Так і чалавек, які шукае сваё месца ў свеце і займае малітоўную пазіцыю перад Богам, мае памятаць, што ён не ёсць адзіным чалавекам у свеце. І чалавек, ён на столькі чалавек, на колькі здольны выбудаваць людзкія зносіны з іншымі людзьмі. І калі моліцца, то мае маліцца згадваючы пра ўсіх і кожнага. Бо мы “ўсе браты" (Мц 23,12): вызнаўцы і паўшыя, злачынцы і праведнікі, каты і ахвяры. І кожнага трэба вырваць з рук злога і на малітве пераказаць у рукі Бога.
Вось такое пакаянне прыемнае ў вачах Божых, дзякуючы якому мы становімся грамадствам людзей, у якім нават нелюдзі вяртаюцца да свайго першапачатковага вобразу чалавека.