Меней чым праз месяц, 25 сакавіка споўніцца 101 год выданьню 3 устаўной граматы БНР, якой была абвешчана беларуская дзяржаўнасьць. Традыцыйна на гэты дзень праходзілі апазыцыйныя акцыі пратэсту. Год на год не прыпадаў - былі масавыя акцыі, былі і вельмі малалікія. Былі затрыманьні, бойкі, было што ўсё праходзіла спакойна. Але штогадовая рэплікацыя аднаго і таго фармату задавальняла ўсіх. Для улады было зразумела, што ў гэты дзень "выйдуць". Для апанэнтаў улады таксама. Сам сэнс гэтае даты ў такім фармаце губляўся. Так бы і працягвалася, калі б не адно "але". Беларуская ўлада пасьпяхова гулялася з Расеяй у гульню "лёзунгі ў абмен на грошы" - шмат і прыгожа казалі пра "русскіх со знаком качества", Масква за гэтае плаціла. Але любая мудрагелістая ды хітрая камбінацыя рана ці позна мае падыйсьці да фіналу. У Расеі захацелі мацней увайсьці у Беларусь, атрымаць кантроль над эканомікай, а у пэрспэктыве і над палітыкай. Лукашэнка зразумеў, што у фармаце "братскіх народов" ён не мае аргумэнтаў для ўласнага насельніцтва чаму не варта "бегчы у РФ". Для яго гэта крах - бо улада для занадта шмат што значыць. Адпаведна пачала мяняцца палітыка беларускага кіраўніцтва. Павярнуць на 180 градусаў назад Лукашэнка ня можа - гэта прызнаць памылковасьць рэфэрэндума 1995 году, зь якога пачалося канструяваньне бязьмежнае асабістае ўлады. Бо калі першы крок хібны, ня ў тым кірунку, то і астатні шлях такі самы. Але, працэс ідзе ў іншым - пакрыху, не чапаючы моцна моўных пытаньняў вядзецца канструяваньне адрознай ад расейцаў ідэнтычнасьці. Працэсы і так, без чыноўнікаў ішлі паціху, цяпер іх крыху стымулююць. Што да мовы ды нацыянальнай культуры, "мяккая беларусізацыя", на жаль, не мае нічога агульнага з інтэнсіўнай палітыкай прамоцыі беларускасьці. Падыход тут крыху іншы - так бы мовіць "рэакцыя на запрос грамадзтва". Зьвярніце ўвагу на рэакцыю чынавенства што да скаргаў наконт беларускай мовы ва ўжытку, альбо на пэўныя зьмены у інфармацыйнае палітыцы ці нават у арганізацыі пэўных датаў. І тут мы вяртаемся да 25 сакавіка. Летась ініцыятыўная група беларусаў здолела зламіць стары фармат сьвяткаваньня "мітынг пратэсту - разгон - чаканьне новае даты мітынгу пратэсту". Яны зладзілі сьвята, сабраўшы на яго грошы талакою. Новы фармат спрычыніў, сярод іншага актыўнае абмеркаваньне самое тэмы гісторыі БНР ды беларускае дзяржаўнасьці. І гэта ўплывала на далёкіх ад палітыкі людзей. Адной акцыяй, натуральна, карэнных зьменаў не дабіцца. Але калі падобнае ідзе рэгулярна, калі такіх імпрэзаў не адна, і ня дзесяць, у галавах звычайных беларусаў, маіх ды тваіх суседзяў, нешта адкладзецца. Адкладзецца і ў чынавенства. Я чуў меркаваньне пра тое, што адчыняецца вакно магчымасьцяў для нацыянальных сілаў. Пакуль не згодны - хутчэй адпала засаўка, прыкручаная іржавымі вінтамі. І мы маем магчымасьць адчыніць яго, выйсьці з пазытыўнымі ідэямі, да як мага большай колькасьці землякоў. Паколькі улада не праяўляе ініцыятыву, але і не замінае як раней рабіць сваё звычайным грамадзянам, ад нас саміх перш-наперш залежыць ці стане Беларусь больш беларускай. Рэальны ўчынак, пазыцыя, агучаная публічна, ці нават капейка на супольную справу. Сёлета сьвяткаваньне мае адбыцца зноў. І зноў кінуты кліч талацэ па збору грошай. Як кажуць раз- выпадковасьць, два, супадзеньне, тры - традыцыя. Мы пакуль на другім этапе, але можна зрабіць крок наперад. Наколькі разумею, патрэбная сума для адзначэньня імпрэзы ў Менску амаль сабраная. Але можна сабраць на пашырэньне геаграфіі, пераход у абласныя цэнтры ды вялікія гарады. Гэта рэальна. Таму вырашыў запісаць гэтае відэа, разьмясьціўшы на сваіх рэсурсах. І, адпаведна, заклікаць да талакі, каб сьвята Дня Волі прайшло як мага шырэй, зачапіла максымальную колькасьць жыхароў Беларусі. Як падтрымаць, што можна зрабіць - глядзіце на сайце bnr.by