Дадаць канал

Беларускія летапісы і хронікі – Вячаслаў Чамярыцкі

  • 27.01.2022
  • 1 119 праглядаў
  • 👍 87
  • 💬 10
Беларускія ці беларуска-літоўскія летапісы і хронікі – гэта гістарычныя крыніцы, у якіх выкладзена гісторыя Вялікага Княства Літоўскага, і якія напісаныя на тэрыторыі гэтай дзяржавы. Беларуска-літоўскія летапісы, як з’ява агульнадзяржаўнага летапісання, складаліся з сярэдзіны 13 ст. да сярэдзіны 16 ст. З сярэдзіны 17 ст., праз 100 гадоў пасля спынення агульнадзяржаўнага летапісання, у розных гарадах Беларусі пачалі складацца хронікі, прысвечаныя пераважна падзеям у гэтых гарадах — гарадскія хронікі. Цэнтрам беларуска-літоўскага летапісання прызнаецца Смаленск тых часоў, калі горад знаходзіўся ў складзе ВКЛ. Існаванне летапісання ў Наваградку эпохі 13 ст. не выключаецца. Вялікая частка беларуска-літоўскіх летапісаў была страчаная ў выніку войнаў і культурных чыстак, ацалелыя часта не захаваліся цалкам. У двух тамах Поўнага збору рускіх летапісаў, тамы 32-ы (М., 1975) і 35-ы (М., 1980), былі апублікаваныя 17 летапісаў, вядомых (ацалелых) у новы час. Апроч гэтага, у М. Стрыйкоўскага былі звесткі аб яшчэ 15 летапісах, аніводны з якіх не захаваўся. Відаць, у Сярэднявеччы наогул існавала значна большая колькасць беларуска-літоўскіх летапісаў, і карыстанне імі было даступным нават для людзей сярэдняга дастатку. Навуковае вывучэнне беларуска-літоўскіх летапісаў пачалося з публікацыі Ігнатам Даніловічам Супрасльскага летапісу (1823–1827) і яго працы па «літоўскіх» летапісах (1840, руск. выд.; 1841, польск. выд.; 1846, польск. 2-е выд.), якая застаецца шмат у чым актуальнай і цяпер. Пазней Т. Нарбут зрабіў палеаграфічнае даследаванне «Хронікі Быхаўца» (1838) і выдаў яе поўны тэкст (1846). Адным з найбольш вядомых сучасных даследчыкаў беларускіх летапісаў з’яўляецца Вячаслаў Чамярыцкі Вячаслаў Чамярыцкі (нар.) – беларускі філолаг і крытык. Кандыдат філалагічных навук (1967). Нарадзіўся 22 ліпеня 1936, в. Рабкі (Дзятлаўскі раён, Гродзенская вобласць). Скончыў беларускае аддзяленне філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1958). Працаваў настаўнікам Слабадской сямігадовай школы Вілейскага раёна (1958–1959), карэктарам маладзечанскай абласной газеты «Чырвоны сцяг» (1959), інспектарам аддзела народнай асветы Маладзечанскага раёна (1959–1962). Скончыў аспірантуру пры Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР (1965), з 1965 г. – навуковы супрацоўнік Інстытута. Дэбютаваў вершамі ў 1952 г. (навагрудская раённая газета «Новае жыццё»). З рэцэнзіямі, літаратурна-крытычнымі артыкуламі, даследаваннямі па старажытнай літаратуры выступае з 1959 г. Аўтар манаграфіі «Беларускія летапісы як помнікі літаратуры: Узнікненне і літаратурная гісторыя першых зводаў» (1969), брашуры «Беларускі тытан эпохі Адраджэння» (1990), аўтар кнігі «Францыск Скарына» (з Г. Галенчанкам і В. Шматавым, на французскай мове – 1979 і на англійскай – 1980, Парыж), аўтар дакладу на IX Міжнародны з’езд славістаў «Традыцыі літаратуры старажытнай Русі ў беларускай літаратуры: Дакастрычніцкі перыяд» (з А. Коршунавым, А. Лойкам, 1982), адзін з аўтараў «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» (т. I, 1968), «Истории белорусской дооктябрьской литературы» (1977), «Истории всемирной литературы» (т. 3, 1985; т. 4, 1987), падручніка для ВНУ «Гісторыя беларускай літаратуры: Старажытны перыяд» (1985). Перакладае са старажытнарускай і старабеларускай моў. Прымаў удзел у выданні «Поўнага збору рускіх летапісаў» (т. 32 і 35), складальнік зборніка «Слова пра паход Ігаравы» (1986). Узнагароджаны медалём Францыска Скарыны і Дзяржаўнай прэміяй Рэспублікі Беларусь (1994, у аўтарскім калектыве).
Катэгорыя: Літаратура

Іншыя відэа з гэтай праграмы