Медзярыт – старажытная назва гравюры на медзі, якая вядома на землях Беларусі з канца XVI ст. Першапачаткова медзярыты выконваліся ў тэхніцы разцовай гравюры, а пазней – афорта (траўлення). Найбольш раннія прыклады медзярыту звязаны з творамі картаграфіі і станковага графічнага мастацтва, якія выконваліся за мяжой. Можна згадаць вядомы медзярыт 1568 г. з выявай сустрэчы маскоўскай дэлегацыі ў Горадні, які выканаў нюрнбергскі гравёр Маціяс Цюнт на падставе малюнка Ёгана Адэльгаўзера. Яна шматразова перавыдавалася і стала сапраўднай легендай сярод калекцыянераў. Іншы прыклад – Карта Полацкай зямлі і План Полацка (Рым, 1579). У канцы 16 ст. гравіраваннем на метале пачалі займацца і мясцовыя майстры, сярод якіх асобнае месца належыць нясвіжскаму гравёру Тамашу Макоўскаму. Адным з найбольш вядомых яго гравіраваных выданняў стала так званая Радзівілаўская карта (Амстэрдам, 1613). На пачатку 17 ст. медзярыт трапіў у беларускую кнігу, друкаваную лацінскім шрыфтам, і паступова стаў асноўнай тэхнікай ілюстравання. Другая палова 17 стагоддзя стала перыядам росквіту беларускага медзярыту. Сярод найбольш вядомых майстроў таго часу трэба назваць Аляксандра і Лявонція Тарасевічаў, а таксама Максіма Вашчанку. Сапраўдны шэдэўр кніжнай графікі 17 ст. – “Rosarium et Officium Beatae Mariae Virginis...” (1678) з двума ўнікальнымі цыкламі гравюр выдатнага беларускага мастака Аляксандра Тарасевіча з Глуска. Яго брат – Лявонцій Тарасевіч шмат зрабіў, каб медзярыт трапіў і ў кірылічныя выданні. Яскравы прыклад – гравюры ў першым выданні супрасльскай друкарні – “Литургикон си ест Служебник” (1692–1695). Асобнае месца належыць аднаму з заснавальнікаў магілёўскай школы гравюры – Максіму Вашчанку, які, сярод іншага, праілюстраваў слуцкае выданне “Турэцкай манархіі” Поля Рыко (“Monarchia Turecka…”, 1678). ===== Расцвет белорусской гравюры на меди (2-я половина XVII в.) Гравюра на меди известна в Беларуси с конца XVI века. Первоначально они выполнялась в технике гравирования резцом, а позже – офорта (травления). Самые ранние примеры гравюры на меди связаны с произведениями картографии и станковой графики, выполненными за рубежом на белорусском материале. Можно в качестве примера привести знаменитую гравюру 1568 г. с изображением встречи московской делегации в Гродно, выполненную нюрнбергским гравером Матиасом Цюндтом по рисунку Иоганна Адельхаузера. Она многократно переиздавалась и стала настоящей легендой среди коллекционеров. Иной пример – Карта Полоцкой земли и План Полоцка (Рим, 1579 г.). В конце XVI в. гравировать по металлу начали и местные мастера, среди которых особое место принадлежит несвижскому граверу Томашу Маковскому. Одним из его самых известных гравированных изданий была так называемая Радзивирровская карта (Амстердам, 1613 г.). В начале XVII в. гравюра на меди вошла в белорусскую латиношрифтную книгу и постепенно стала основной техникой иллюстрирования. Вторая половина XVII века была периодом расцвета искусства гравюры на металле в Беларуси. Александр и Леонтий Тарасевичи, а также Максим Вощанка – одни из самых известных мастеров того времени. Настоящий шедевр книжной графики XVII в. – «Rosarium et Officium Beatae Mariae Virginis…» (1678) с двумя уникальными циклами гравюр выдающегося белорусского художника Александра Тарасевича из Глуска. Его брат, Леонтий Тарасевич, очень много сделал для того, чтобы металлогравюра вышла и в сферу кириллической книги. Яркий пример – гравюры к первому изданию Супрасльской типографии – «Литургикон си ест Служебник» (1692–1695). Особое место принадлежит одному из основоположников могилевской школы гравюры – Максиму Ващенко, который, среди прочего, иллюстрировал слуцкое издание «Турецкой монархии» Поля Рико («Monarchia Turecka…», 1678). ==== The flourishing of Belarusian chalcography or copper engraving (2nd half of the 17th century) Copper engraving (chalcography) has been known in Belarus since the end of the 16th century. Initially, they were performed using the technique of engraving, and later – etching. The earliest examples of chalcography are associated with cartography and easel graphics made abroad on Belarusian material. At the end of the 16th century local craftsmen also began engraving on metal, among whom a special place belongs to the Niaśviž engraver Tamaš Makoŭski (Tomasz Makowski). One of his most famous engraved editions was the so-called Radzivill Map (Amsterdam, 1613). At the beginning of the 17th century chalcography entered the Belarusian Latin-type book printing and gradually became the main technique of illustration. The second half of the 17th century was the heyday of the chalcography art in Belarus. Alexander and Leon Tarasievič, as well as Maxim Vaščanka, are some of the most famous masters of that time. His brother, Leon Tarasievič, did a lot to bring the chalcography into the sphere of the Cyrillic book. A special place belongs to one of the founders of the Mahilioŭ school of engraving – Maxim Vaščanka.