Пра рыторыку Царквы. Як ваюе #Ватыкан. "#Царква павінна карыстацца не мовай палітыкі, а мовай Ісуса" - было заяўлена 16.03.2022 падчас відэаразмовы Папы Рымскага з Патрыярхам Маскоўскім. Словы прагучалі ў кантэксце абмеркавання магчымасці спынення вайны ва Ўкраіне. Насамрэч, гэтыя словы вельмі слушныя - яны падкрэсліваюць важкасць мовы. Правільнай хрысціянскай стылістыцы вучыць нас Хрыстос. Ён, у нагорнай пропаведзі, як у праграмнай прамове кажа: "няхай будзе слова ваша: «так — так», «не — не»; а што звыш гэтага, тое ад злога." (Мц 5,37). Вось такі галоўны прынцып  Царкоўнай рыторыкі: яснасць і дакладнасць. Мова Царквы - не мова паліткарэктнасці, але праўды, дзякуючы якой рэчы называюцца сваімі імёнамі. Яна нясе выратавальную місію. Ісус падкрэсліваў: "пазнайце праўду, і праўда вас вызваліць"(Ян 8,32).  Менавіта пад-час міжнародных канфліктаў як ніколі з’яўляецца запатрабаванасць у агучванні праўды, каб варагуючыя бакі мелі магчымасць яе пачуць, пазнаць і знайсці шлях выхаду з канфлікту.  А таму, калі хочам спыніць вайну, трэба і Царкве ў такі крытычны час навучыцца называць рэчы сваімі імёнамі.  Недакладнасць у тэрмінах толькі нагрэвае канфліктную сітуацыю і садзейнічае культывацыі вайны. У сваю чаргу, дакладная тэрміналогія стварае магчымасць праз слова праўды спрыяць архітэктуры міру.  З ужываннем жа дакладных тэрмінаў, падаецца, ў нас ёсць праблемы. Іерархі РПЦ у Расіі і Беларусі ніяк не могуць вызначыцца з тым, што ж адбываецца ва Ўкраіне. "Супярэчнасць" і "канфлікт" - так называе вайну мітрапаліт Веніямін. Абарона рускага свету - так зразумеў я з, дадзенай Патрыярхам, ацэны падзеяў васьмі апошніх гадоў, бо аказваецца, праз бамбардаванне Данбаса, Расія ратуецца ад гей-парадаў.   Канешне, такія розумазаключэнні гэта ўжо не праблема дакладнасці тэрмінаў, але яўная спроба называць зло дабром, а дабро злом, аб чым перасцерагаў прарок Ісая 5,20, папярэджваючы, што  маніпулятараў чакае гора. Урэшце  пасля гэтакай пропаведзі, Дзяржсакратар Ватыкану кардынал Паралін, заявіў аб немагчымасці сустрэчы Пантыфіка з прадстаяцелем РПЦ. Іх спатканне ж было запланавана на гэты год. А словы самаго Кірыла кіраўнік Ватыканскай дыпламатыі ацаніў як тыя, што "не садзейнічаюць згодзе, а хутчэй нясуць рызыку разагрэву дальнейшай эскалацыі".  Разам з тым, вайна ідзе ўжо 21 дзень і з кожным днём усё больш становіцца ясна, што шанец прыняць ў ёй удзел для краінаў толькі ўзрастае. Актыўна ці пасіўна, але ўсё больш дзяржаваў у яе ўцягваюцца. А калі нават хтосьці абірае ўмоўны нейтралітэт, то тым самым прымае адзін з варагуючых бакоў і, на жаль, гэта бок пасіўнай падтрымкі агрэсара.   Ватыкан, будучы дзяржавай, таксама бярэ ўдзел у вайне. Як напісаў Андрэа Тарніелі, галоўны рэдактар Ватыканскіх СМІ, у кантэксце небяспекі Трэцяй сусветнай вайны і вайны ва Ўкраіне: "Папа … ваюе са злом зброяй дабра".  Ватыкан не мае мілітарнай сілы -  швейцарскімі гвардзейцамі, шмат не наваюеш. Але вядома, інфармацыйная вайна словам неменш эфектыўная, чым тая, што выкарыстоўвае зброю. Вайна пачынаецца найперш у галовах, а потым ужо ідуць вайсковыя дзеянні. І таму вельмі важна, якое слова гучыць з вуснаў Пантыфіка. Папа, цягам апошніх пару тыдняў, у кантэксце Ўкраіны казаў: "гэта не проста ваенная аперацыя, а вайна", "вайна - гэта шаленства", "спыніце гэту бойню".   За словамі ішлі і дзеянні: так на вайну пасылаліся кардыналы Краеўскі і Чэрны. Вядома, яны наведалі Ўкраіну не дзеля таго, каб са зброяй у руках мерыцца вайсковым спрытам з вагнэраўцамі або кадыраўцамі, іх фронт іншы. Іерархі, будучы ва Ўкраіне, прадэманстравалі салідарнасць усяго Касцёла з ўкраінскім народам, які церпіць ад расійскай агрэсіі.   Урэшце, непазней як учора, Міжнародная тэалагічнай камісія, задача якой дапамагаць Святому Пасаду, у прыватнасці Кангрэгацыі Веравучэння, у даследванні дактрынальных пытанняў падпісала зварот да палітычных і рэлігійных лідараў і ясна заявіла: "ваенная агрэсія Расіі супраць Украіны з'яўляецца злачынствам…"   Добра, што гэтыя словы прагучалі. Добра, што Касцёл развітваецца з разгубленасцю, ў якой прызнаваўся кардынал Паралін на другі дзень пасля бамбардавання Кіева. Добра, што і сам зварот напісаны "мовай Ісуса, а не мовай палітыкаў".  Шкада, што восем год таму, калі былі ўжо Крым і Данбас, мы не пачулі такой мовы. Для мяне незразумела якой мовай ў 2016 г., пасля двух гадоў трываючай вайны, была напісана "Гаванская дэкларацыя", падпісаная па выніках спаткання Папам і Патрыярхам #РПЦ.У ёй у пар.26, заяўлялася: "Мы смуткуем па супрацьстаянню ва Ўкраіне", "заклікаем усе бакі канфлікта да разважлівасці". Назваць знешнюю вайсковую расійскую агрэсію не вайной з агрэсарам, а "супрацьстаяннем ва Ўкраіне" і заклікаць церпячую ахвяру вайны на раўне з агрэсарам да "разважлівасці", падаецца гэта далёка рытму евангельскай рыторыкі "так -так", "не-не". Аднак, дзякуй Богу, што рыторыка Царквы мяняецца. Прыйдзе час і ў Беларусі на "мове Ісуса" біскупы скажуць: "злачынствам ёсць быць суагрэсарам і дазваляць бамбіць Украіну з тэрыторыі Беларусі".