Над гонар і славу, над чары кахання - Народную справу і перакананне, Што розум дыктуе, заўсёды я волю - Не здраджу ніколі. Андрэй Зязюля /кс.Аляксандр Астрамовіч/ (1878-1921). Гэтыя словы верша "Ніколі" былі напісаныя паэтам-святаром, я іх прагадваю ў Гданьску ля помніка Янкі Купалы. Дарэчы, яны былі добра знаёмыя. Ці гэта былі зносіны сяброўскія, а можа такія як паміж духоўным айцом і вернікам- бо Купала быў католікам, не ведаю. Няхай на гэта пытанне адкажуць гісторыкі...  Ведаю інше, аўтар зацытаваных радкоў не дажыў да цёмнай начы 37-га года. Сярод спісу з больш 130 забітых прадстаўнікоў беларускай інтэлігенцыі у ноч з 29 кастрычніка 1937 г і, ў прыватнасці, сярод імёнаў расстраляных паэтаў, імёнаў святароў не было. Аднак гэта зусім не таму, што сярод святароў не было паэтаў, толькі таму, што сярод тых расстраляных паэтаў ужо не было святароў... Са святарамі ўлада камуністаў расправілася раней. Са 115 дзейсных касцёлаў на пачатку хх. ст. у 1937г. у БССР паўасталося толькі 11 адчыненых, і толькі 5 з іх мелі святара на стала. Магчыма, што адным з апошніх ксяндзоў, які ў 1937г. пабываў у Мінску, быў пробашч з Віцебскай парафіі св.Барбары Станіслаў Райко. У жніўні таго года яго там расстралялі. Вядома, ў Віцебскім дзеканаце былі пакарныя 21 святар, якія ў трыццатыя гады там працавалі, а 15 з іх прызначылі ВМП - расстрэл. Гэтыя жахлівыя лічбы ўпісваюцца ў агульны кантэкст таго часу. Рэпрэсаванымі на Беларусі былі каля 1млн 600 тысяч чалавек. З іх забітых каля 377 тысяч. Агулам у Беларусі налічваецца больш за 110 месцаў масавых расстрэлаў. (па падліках гісторыка І.Кузняцова).  Віна ахвяраў, як правіла, не была даказаная, бо яны яе і не мелі. Іх забівалі толькі за тое, што яны былі людзьмі. Чаму былі рэпрэсіі? Чаму быў тэрор? Адказ адзін: камунізм. Касцёл, у свой час, асудзіў камунізм. Папа Пій ХІ, тлумачэнню ў чым ёсць зло і небяспека гэтага вучэння, прысвяціў  Энцыкліку “Divini Redemptoris" 1937г.   У ёй было дакладна сказана, што камунізм можа трансфарміравацца толькі ў тэрарызм (Divini Redemptoris, 23.) На прыкладзе рэпрэсій бачым, як гэта зрэалізавалася. Пасля для тых, хто сумняваўся ў немагчымасці аб’яднаць ідэалы камуністычнай ідэалогіі з каштоўнасцямі Евангелля, быў яшчэ выдадзены “Дэкрэт супраць камунізму" 28.06.1949. Падпісаў яго папа Пій ХІІ. Фармальна, дэкрэт казаў пра адлучэнне ад Касцёла паслядоўнікаў гэтай ідэалогіі.  Паралелі ж паміж той ідэалогіяй, якая была ў Савецкім Саюзе і стала прычынай масавых рэпрэсій і сучаснай ідэалогіі ў Беларусі напрошваюцца самі. А таму, ці маглі падзеі сёння ў Беларусі разгортавацца неяк па-іншаму? Не, думаю. Мы планавана праз чвэрць стагоддзя ішлі да масавага тэрору над народам, які і маем цяпер. У Беларусі тое, “што па сваёй сутнасці з’яўляецца сапасаваным", так казаў папа Пій ХІ пра камунізм у энцыкліцы Divini redemptoris (1937), працяглы час было вуглавым камянём у будаўніцтве краіны. Дзяржаўная ідэалогія наскрозь прасякнута савеччынай і духам камунізма. А БРСМ, Белая Русь і таму падобныя ўтварэнні, як і сам камунізм – гэта зусім не бяскрыўдная хвароба, але “смяротная зараза, пранікальная ў самыя глыбокія клеткі грамадства якая падвяргае іх адназначнай гібелі"- пісаў папа Леў XIII (Rerum novarum 1891г). Дзяржаўная ідэалогія Беларусі, якая чэрпае з камуністычнага мінулага, хочаш не хочаш, будуючы аўтарытарны рэжым у краіне, непазбежна сваіх прыхільнікаў вядзе да таталітарнай ментальнасці, што ў выніку ўвенчваецца тэрарызмам. А ён, як кажа Катэхізіс Каталіцкага Касцёла, “... падвяргае пагрозам, раніць і забівае ўсіх без разбору; ён глыбока супярэчыць справядлівасці і любові.”  (ККК 2297). Разумеючы ўсю трагічнасць сённяшніх дзён, бачучы нібы як у "апошнія дні" людзі дэманструюць "непрыязнасць" і становяцца "ненавіснікамі дабра" (пар. 2 Цім 3, 1.3), не магу не прыгадаць, што выйсце заўсёды ёсць. Перамога дабра можа быць толькі ў Госпаду. У вернасці свайму сумленню. Для перамогі дабра над злом нам усцяж не стае людзей з духоўным стрыжнем. На ўзор такіх як "расстраляныя паэты" ці то з мінулага стагоддзя, ці ўжо з цяперашняга.  Закончу разважанне словамі верша "Ніколі". Гэта малітва паэта-святара, гэта яго вызнанне веры, гэта яго прысяга быць чалавекам, абяцанне, як беларуса беларусу. Гэта тое, чаго не хапае нам... Хай хмара навісне над соннай зямлёю, Хай гора прыцісне жалезнай рукою, Я роднае мовы не кіну ў нядолі - Не здраджу ніколі. Бушуе хай бура, віхор хай злуецца, Хай вецер панура завые на рэчцы, Я роднага краю, што рвецца да волі, Не здраджу ніколі. Хай гром з перунамі грыміць і страляе, Маланка агнямі хай бліскае, ззяе, Свайго я народу без хлеба і волі - Не здраджу ніколі. Хай срэбра, дукаты мне сыплюць пад ногі І скажуць: багаты будзь, кінь род убогі, Я плюну з пагардай, народу ж і волі - Не здраджу ніколі. Да самага скону, усякім прымусам І сіле прыгону скажу: Беларусам Навек застануся, сваёй ўласнай волі - Не здраджу ніколі. #ночрасстраляныхпаэтаў @belsat_news