Доўгі час гэтай тэмай цікавіліся толькі нешматлікія адмыслоўцы і цікаўныя людзі, пры гэтым факталогія была небагатай. Для шырокага ж грамадства гісторыя Скірмунтаў была зусім не на слыху. У той жа час з гэтым родам на Палессі звязана нямала цікавых фактаў і падзей: гэта, бадай, самы паспяховы прыклад прадпрымальніцкай дзейнасці ў тагачаснай Беларусі-- у 1836 годзе Скірмунты стварылі суконную фабрыку, куды ехалі працаваць майстры з Францыі і Нямеччыны; імя Скірмунтаў гучала і на палітычнай арэне — Раман Скірмунт у 1918 годзе на кароткі час узначаліў урад Беларускай народнай рэспублікі. Даследаванне Алеся Смаленчука грунтуецца на сумяшчэнні розных падыходаў -- як традыцыйнага (праца з гістарычнымі дакументамі), так і новага, які толькі нядаўна ўвайшоў у практыку некаторых беларускіх гісторыкаў -- вуснай гісторыі. Менавіта выкарыстанне гэтага новага гістарычнага метаду і робіць працу асабліва цікавай і адметнай. Бо апытанне сведкаў не так даўно мінулай гісторыі дае нам не толькі новую факталогію датычна часу Рамана Скірмунта — часу зараджэння нацыянальнага руху. Тут, як кажа сам даследчык, падвоеная гісторыя: з аднаго боку, гэта запіс успамінаў, спроба стварыць пэўную нарацыю постаці Скірмунта, а з іншага боку -- гэта даследаванне сённяшніх беларусаў, іх памяці, свядомасці, таго, як яна змянялася. Бо тое, што распавядаюць людзі, залежыць не толькі ад таго, што было 70-80 гадоў таму, але і ад таго, чым яны сёння жывуць, як успрымаюць жыццё. Да якіх высноваў пра Беларусь пачатку ХХ стагоддзя, пра беларусаў пачатку XXI стагоддзя прыйшоў даследчык? Што з расповедаў пра пачаткі нацыянальнага руху на Беларусі праўда, а што міт? Нацыянальнае ці сацыяльнае -- якімі прыярытэтамі жылі паспалітыя беларусы? Запрашаем да разважанняў пра гэта разам з доктарам гістарычных навук Алесем Смаленчуком. Гл. усе публічныя лекцыі: http://www.youtube.com/playlist?list=PL280D25954059FB75