https://youtu.be/0XkyDMxklbc – Першая частка відэа аб Старадаўнім Станькава. Глядзіце на Добрым канале.
Подписывайтесь на нас в социальных сетях и в Telegram:
► https://www.instagram.com/bydobry/
► https://vk.com/bydobry
► https://www.facebook.com/bydobry
► https://t.me/bydobryby
Нашая сённяшняя вандроўка прысвечана вёсцы Беніца, якая знаходзіцца прыблізна пасярэдзіне шляху з Маладзечна на Смаргонь. Але ў 16-ым стагоддзі яна ўваходзіла ў склад Ашмянскага павету Віленскага ваяводства. На працягу сённяшняга падарожжа мы прыгадаем самыя цікавыя факты з гісторыі гэтага населенага пункта і пагаворым пра яго галоўную гісторыка-культурную каштоўнасць – адзін з найпрыгажэйшых дайшоўшых да нас помнікаў беларускага барока – Касцёл Найсвяцейшай Тройцы, а таксама пра містычную гісторыю яго заснавання.
Сёння трэці выпадак у маім жыцці, калі я сутыкаюся з вёскай Беніцы. Самы першы адбыўся на старонках кнігі “Успаміны квестара” выдатнага беларускага ды польскага пісьменніка 19-га стагоддзя Ігнацыя Ходзькі, які надзвычай трапна ды дасціпна апісаў у ёй побыт беларускай шляхты канца 18-га – пачатку 19-га стагоддзяў. Дык вось, Беніцам у гэтай кнізе прысвечаныя ажно некалькі старонак.
Другі раз разам з сябрамі мы ехалі ў Крэва, але па дарозе не змаглі не спыніцца, уражаныя веліччу ды прыгажосцю Беніцкага касцёла. І вось, сёння нарэшце я мэтанакіравана выбраўся ў гэтую невялікую, але надзвычай цікавую вёсачку паўночна-заходняй Беларусі, якая мае вельмі багатае мінулае.
Самыя першыя звесткі пра Беніцу ўзнікаюць у 15-ым стагоддзі. Як правіла ў дакументах змяняліся толькі імёны яе ўладальнікаў. У 1554-ым годзе гэта былі шляхцічы Астравухі, у 1576-ым годзе – Валовічы, ну а ў 1634-ым годзе вёска перайшла ва ўладанне да Самуэля Гераніма з роду Катлоў герба Пелікан. Пазней, праўда, яго нашчадкі пачалі пафасна клікаць сябе Коцэлламі, вось толькі рымлянамі ад гэтага не сталі. Ды і ўвогуле, Катлы нашмат ментальна бліжэй.
Што ж датычыцца Самуэля Гераніма Катла, то менавіта пры ім з простай вёскі Беніца пераўтварылася ў сапраўдны маёнтак. Тут была пабудаваная асноўная сядзіба, якая мела грунтоўную бібліятэку, у якой нейкі час працаваў вядомы тагачасны філосаф Павел Монтвіл, парк, возера ды поўны комплекс гаспадарчых пабудоваў, як то і належала паўнавартаснай тагачаснай шляхецкай сядзібе. Ну а прыблізна паміж 1690-ым і 1700-ым гадамі задрылася гісторыя, якая і прывяла да будаўніцтва ў Беніцы Касцёла Найсвяцейшай Тройцы.
У тыя часы гаспадаром Беніцы быў сын Самуэля Гераніма – Міхал Казімір Кацёл. Паводле падання аднойчы ён ехаў са сваёй сям’ёю ў Ашмяны. І ў адзін цудоўны момант раптоўна панеслі коні, якія везлі брычку з яго маленькаю дачкою. Брычка магла перакуліцца, і тады наступствы былі б самыя сумныя. Шляхціч паспеў толькі стаць на калені і ўзмаліцца Божай маці аб уратаванні. І ў гэты момант ашалеўшыя коні спыніліся. Цуд здарыўся, а Міхал Казімір пакляўся пабудаваць вялікі касцёл у сваіх уладаннях.
Будаўніцтва Касцёла найсвяцейшай Тройцы пачалося ў 1701-ым годзе, а скончылася ў 1704-ым. Гэты быў для свайго часу сапраўдны архітэктурны шэдэўр, выкананы ў стылі барока. Ён перайшоў да манахаў-бенедыктынцаў, якія неўзабаве пабудавалі побач кляштар і школу. У 1866-ым годзе ён быў перароблены на праслаўную царкву, але ў 1919-ым годзе будынак вярнулі каталікам. У савецкі час касцёл быў зачынены, а яго памяшканне перадалі пад склады. З таго часу і распачаўся яго заняпад.
Крыпта, што знаходзілася пад касцёлам была разрабаваная чорнымі капальнікамі, косткі яго колішніх уладальнікаў былі выкінутыя са склепу, ды і ўвогуле будынак пачаў паступова разбурацца. Толькі напрыканцы 80-ых касцёл набыў статус гісторыка-культурнай каштоўнасці. Мінімальна падлаталі дах, на тым рэстаўрацыю і спынілі. І на сённяшні дзень касцёл па-ранейшаму знаходзіцца ў напаўразбураным стане.
Ну а што ж датычыцца далейшай гісторыі Беніцкай сядзібы, то яе росквіт трапляе на другую палову 18-га стагоддзя. Сын Міхала Казіміра Катла – Тадэвуш пабудаваў тут сапраўдны палацава-паркавы ансамбль. Для гэтага быў запрошаны славуты італьянскі архітэктар Карла Скампані. Лічыцца, што прыблізна ў снежні 1812-га года па дарозе на Смаргонь у палацы спыняўся на начлег Напалеон Банапарт. Вось толькі палац таксама не дайшоў да нашага часу. На працягу ХХ-га стагоддзя ён паступова разбураўся, і апошнія яго рэшткі былі знішчаныя ў 1987-ым годзе. І пакуль яшчэ не ўся нашая мінуўшчына апынулася ў руінах – ёсць яшчэ час і нешта аднавіць, адрэстаўраваць, захаваць для нашых нашчадкаў. Рэстаўрацыя касцёла ў Беніцы была б выдатным для гэтага крокам.
Старажытная гісторыя беларусі. Касцёл Найсвяцейшай Тройцы ў Беніцы | Падарожжа па Беларусі
— — —
#ДобрыКанал #КаранііВытокі #ЛявонКазакоў #ГісторыяБезМежаў #займальнаягісторыя #беніца #беніцкікасцёл #гісторыябеларусі #беларусь #гісторыя