Сёння мы завіталі ў вёску Новы Свержань, што знаходзіцца прыблізна ў 80-дзесяці кіламетрах на паўднёвы захад ад беларускай сталіцы, побач з горадам Стоўбцы. Сёння менавіта Стоўбцы з’яўляюцца як адміністратыўным, так і эканамічным цэнтрам наваколля. Між тым, у мінулыя стагоддзі ўсе гэтыя функцыі выконваў якраз такі Свержань, які быў багатым мястэчкам, з якога пачынаўся Нёманскі гандлёвы шлях, які вёў да Балтыйскага мора. Нашую вандроўку падзелім на дзьве часткі. У першай старажытная гісторыя Свержаня, пра дзьве яго галоўныя архітэктурныя адметнасці, што дайшлі да нашага часу – каталіцкі касцёл святых Пятра і Паўла і праваслаўную царкву Ўспення Прасвятой Багародзіцы, якія былі заснаваныя прыблізна ў адзін час – напрыканцы 16-га стагоддзя. Варта будзе прыгадаць асобу фундатара гэтых храмаў – славутага беларускага дзяржаўнага дзеяча часоў Рэчы Паспалітай – Мікалая Крыштафа Радзівіла Сіротку. Ну а ў другой частцы нашага падарожжа пагаворым пра больш позні перыяд у гісторыі гэтага населенага пункта і прыгадаем калі ж адбыўся яго падзел на стары і новы Свержань, што выраблялася ў 18-ым стагоддзі на Свержаньскай мануфактуры, а таксама пра незвычайны лёс помніка героям вайны 1812-га года, які калісьці быў тут усталяваны. Такім чынам прыблізны план ёсць, і мы пачынаем. Гісторыя Свержаня пачыналася не зусім тут, а прыблізна ў трох кіламетрах на захад адсюль. Цяпер там знаходзіцца вёска Стары Свержань, ну а ў 15-ым стагоддзі там знаходзіўся маёнтак, які ў 1428-ым годзе трапіў у спіс падарункаў, якія Вялікі князь Літоўскі Вітаўт прэзентаваў сваёй жонцы Ульяне Гальшанскай. А што, у манарха і падарункі былі адпаведныя. Прыблізна ў той жа час непадалёку ад маёнтка на беразе Нёмана з’явіўся і невялікі драўляны замак, які ахоўваў пераправу праз раку. На жаль сёння пра яго нічога не нагадвае, бо знік ён недзе ў 17-ым стагоддзі. Незадоўга да гэтага часу на гэтым самым месцы і ўтварылася аднайменнае мястэчка, якое, быццам бы і было намінальна звязанае з маёнткам Свержань, але разам з тым развівалася асобна і вельмі хутка. Гэтаму спрыяў той факт, што менавіта адсюль пачынаўся Нёманскі гандлёвы шлях, які вёў у порт Крулявец (цяпер гэта Калінінград) і далей у Балтыйскае мора. Але росквіт мястэчка звязаны з асобай Мікалая Крыштафа Радзівіла Сіроткі, які на працягу 70-ых гадоў 16-га стагоддзя паступова яго выкупіў у папярэдніх уладальнікаў. На біяграфіі гэтага чалавека варта спыніцца больш падрабязна. Бо менавіта Радзівіл Сіротка з’яўляецца адной з найбольш яскравых постацяў беларускай гісторыі канца 16-га стагоддзя. Сваёй незвычайнай мянушкай ён абавязаны выпадку з дзяцінства. Аднойчы яго бацьку Мікалая Радзівіла Чорнага разам з сям’ёй запрасілі на баль у палац вялікага князя Літоўскага Жыгімонта Аўгуста. Бацькі загулялі, а сына пакінулі пад нагляд слугаў. Тыя таксама некуды збеглі, і хлопчык застаўся адзін у адным з пакояў палаца. Там яго і напаткаў вялікі князь, які вырашыў крыху прагуляцца – адпачыць ад балявання. Жыгімонт пачаў гуляць з хлопчыкам і прыгаворваць “А што гэта за сіротка такі?”. Показка гэтая разыйшлася па двары, так Мікалай Крыштаф і займеў мянушку на ўсё жыццё, якой у прынцыпе абсалютна не саромеўся. Радзівіл Сіротка вучыўся ў еўрапейскіх універсітэтах, шмат вандраваў, сябраваў з самымі ўплывовымі еўрапейскімі манархамі. Пра свае падарожжы напісаў сапраўдны тагачасны бестселер “Перагрынацыя альбо паломніцтва ў Святую Зямлю”. Менавіта з падачы Мікалая Крыштафа ў 1603-ім годзе славуты тагачасны мастак і гравёр Тамаш Макоўскі стварыў першую падрабязную карту Вялікага княства Літоўскага. Увогуле, спіс заслугаў гэтага чалавека можна пералічваць вельмі шмат. - Падпісвайцеся на наш сайт, сацыяльныя сеткі і Telegram: ► https://bydobry.com/ ► https://www.instagram.com/bydobry/ ► https://vk.com/bydobry ► https://www.facebook.com/bydobry ► https://t.me/bydobryby --- ❗️ У відэа выкарыстоўваліся кампазіцыі С. Бутоўскага: 🔶 фон Средний 🔶 Through The Times — — — Канал "Карані і вытокі" – гэта праект Добрага канала з Мінска. Добры канал - гэта пляцоўка, якая аб'ядноўвае незалежных аўтараў і іх памочнікаў, якія шануюць сумленную журналістыку і жадаюць ўнесці свой уклад у будучыню нашай краіны. -- Маёнтак Свержань -1: ВКЛ, Род Радзівілаў, Нёманскі гандлёвы шлях/ Гісторыя старажытнай Беларусі — Гісторыя без межаў | Карані і вытокі – Лявон Казакоў. Добры канал #ДобрыКанал #Караніівытокі #ЛявонКазакоў #ГісторыяБезМежаў #свержань #вялікаекнязствалітоўскае #грунвальд #князьвітаўт #ВКЛ #займальнаягісторыя #гісторыябеларусі #беларусь