Глядя на эти ножи для бумаги и диковинные письменные приборы, удивляешься полузабытому книжному искусству и письменным традициям наших предков. В старые времена нож для бумаги был одним из самых распространенных предметов в любом доме, где имелись книги. Сегодня это сложно представить, но еще не так давно почти на каждом письменном столе можно было увидеть специальный нож, при помощи которого открывались запечатанные конверты, разрезались страницы только приобретенных книг. Первые упоминания о них встречаются в 16 веке. Но, видимо, тогда для вскрытия писем и конвертов чаще использовали самые обыкновенные бытовые или военные клинки и кинжалы. Позже, в 18-19 вв., появились канцелярские ножи именно для резки бумаги. Раньше новую книгу невозможно было открыть без ножа для книг, так как ещё не существовало гидравлического пресса способного разрезать толщу книжных страниц. Поэтому сложенный несколько раз большой лист, вмещавший в себя до 20 страниц будущей книги, просто прошивался, присоединялся к другим – так составлялась книга, которая сразу же, без обрезки, шла на переплёт. Страницы такой книги невозможно было перелистнуть без предварительной разрезки. Для этого и существовали костяные, деревянные и металлические ножи для бумаги различных видов, толщины и с различным оформлением. Такими ножами пользовались и при распечатывании писем. Ножи изготавливали из драгоценных металлов, ценных пород древесины, слоновой кости и камней, отливали вручную и украшали резьбой, золочением и художественным бронзированием. Подобные ножи включались в комплекты основных письменных наборов и приобрели широкое распространение. Для многих библиофилов искусно изготовленный нож был прекрасным подарком и сувениром. Необычные и неожиданные по форме письменные принадлежности также получили распространение еще в древности, однако особую популярность они заслужили в 19 – начале 20 века. До сих пор они привлекают внимание коллекционеров своим необычным внешним видом и искусным исполнением. Видео-экскурсия в незнакомый мир письменных приборов из прошлого позволит дать ответ на вопрос, чем писали наши предшественники. Видео-серия записана в Музее книги Национальной библиотеки Беларуси с участием координатора выставки Алеся Суши и владельца прекрасной коллекции письменных принадлежностей Владимира Лиходедова. ====== Гледзячы на гэтыя нажы для паперы і незвычайныя пісьмовыя прылады, дзівішся напаўзабытаму кніжнаму мастацтву і пісьмовым традыцыям нашых продкаў. У старыя часы нож для паперы быў адным з самых распаўсюджаных прадметаў у любой хаце, дзе меліся кнігі. Сёння гэта складана ўявіць, але яшчэ не так даўно амаль на кожным пісьмовым стале можна было ўбачыць спецыяльны нож, пры дапамозе якога раскрывалі запячатаныя лісты і канверты, разразалі старонкі толькі што набытых кніг. Першыя згадкі пра іх сустракаюцца ў 16 стагоддзі. Але, мабыць, тады для адкрыцця лістоў і канвертаў выкарыстоўвалі самыя звычайныя бытавыя або ваенныя клінкі і кінжалы. Пазней, у 18-19 стст., з'явіліся канцылярскія нажы менавіта для рэзання паперы. Раней новую кнігу немагчыма было адкрыць без адмысловага нажа. Справа ў тым, што яшчэ не існавала гідраўлічнага прэса здольнага разрэзаць тоўшчу кніжных старонак. Таму складзены некалькі разоў вялікі друкарскі аркуш, які змяшчаў у сябе да 20 старонак будучай кнігі, проста прашываўся, далучаўся да іншых – так складалася кніга, якая адразу ж, без абрэзкі, ішла ў пераплёт. Старонкі такой кнігі немагчыма было перагарнуць без папярэдняй разрэзкі. Для гэтага і існавалі касцяныя, драўляныя і металічныя нажы для паперы розных відаў, таўшчыні і з розным афармленнем. Нажы выраблялі з каштоўных металаў, каштоўных парод драўніны, слановай косці і камянёў, адлівалі ўручную і ўпрыгожвалі разьбой, гравіроўкай, залачэннем. Падобныя нажы ўключаліся ў камплекты пісьмовых набораў і мелі шырокае распаўсюджанне. Для шматлікіх бібліяфілаў па-майстэрску выраблены нож быў выдатным падарункам і сувенірам. Незвычайныя і нечаканыя па форме пісьмовыя прылады таксама атрымалі распаўсюджванне яшчэ ў старажытнасці, аднак асаблівую папулярнасць яны заслужылі ў 19 - пачатку 20 стагоддзя. Яшчэ и сёння яны прыцягваюць увагу калекцыянераў сваім незвычайным знешнім выглядам і майстэрскім выкананнем. Відэа-экскурсія ў незнаёмы свет пісьмовых прыбораў з мінулага дазволіць даць адказ на пытанне, чым пісалі нашыя папярэднікі. Відэа-серыя запісана ў Музеі кнігі Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі з удзелам каардынатара выставы Алеся Сушы і ўладальніка цудоўнай калекцыі пісьмовых прыладаў Уладзіміра Ліхадзедава.